Novo Valjevo na Kolubari

Arhitektama Miroslavi Petrović - Balubdžić i Mihailu Timotijeviću pripala je nagrada za najbolje arhitektonsko-urbanističko rešenje, ponuđeno na konkurs kojim su tražene zamisli stručnjaka o preuređenju priobalnog središta Valjeva sa novim gradskim trgom. Njih dvoje, i dvoje njihovih saradnika, dobili su drugu nagradu (prva nije dodeljena). Dodeljene su i dve jednakovredne treće nagrade; jedna za rad pet beogradskih studentkinja arhitekture, a druga timu koji su predvodili Branislav Mitrović i Nataša Đurić.
Uz odluku o nagradama Žiri je ocenio da nagrađeni i otkupljeni radovi pružaju pogodnu osnovu za buduću regulaciju središta Vljeva kroz koje protiče Kolubara. U tom pogledu naročito su prihvatljivi radovi projektantskih timova Balubdžić-Timotijević i Mitrović-Đurić.

Iz opširnog obrazloženja odluke Žirija prenosimo delove koji se odnose na ta dva rada, a takođe i preporuku Žirija koja se tiče mogućnosti za dalje korišćenje rezultata tog konkursa.

Rad arhitekata Miroslave Petrović-Balubdžić i Mihaila Timotijevića

Poštujući duh i meru grada konkursni pojekat se zalaže za evolutivni model rasta grada. Tako su i polazne ideje i sam koncept projekta zasnovani na principima umerene i odmerene rekonstrukcije koji u punoj meri uvažavaju kontekstualne okolnosti i realnost vremena.

Maketa drugonagraðenog rešenja

U okviru Šireg konkursnog područja, na levoj obali Kolubare, u zoni blokova uz Karađorđevu ulicu, kao i u zoni same ulice projekat ne predviđa značajnije intervencije u regulacionoj matrici.

Prioriteti prostornog kocepta Užeg konkursnog područja, koje obuhvata prostor priobalja i prostor između Tešnjara, Ulice Dragojla Dudića i ušća Gradca u Kolubaru su faktor kretanja u prostoru i faktor ambijentalizacije prostora.

Mreža komunikaciono-vizuelnih tokova logično povezuje ambijentalno raznolike postojeće i novoformirane gradske segmente i sa puno osećaja i mere struktuira težišni konkursni prostor u nekoliko ambijentalnih celina: ambijente priobalja na levoj i desnoj obali, Novi gradski trg, svečanu aleju na potezu Tešnjar – Novi gradski trg – Crkva, pijacu i blokove kuća na parceli uz Ulicu Dragojla Dudića.

U ovom konceptu je prisutna optimalna mera između jasne diferencijacije i identiteta pojedinih ambijenata i njihove međusobne spregnutosti.

Žiri posebno ističe kvalitete poteza svečane aleje, oblikovane u formi urbanog venca, zatim, brižljivo iznijansirane ambijentalne sekvence obala gde se posebno ističe lucidna ideja artikulacije prostora ispred Doma kulture putem ritmično postavljenih paviljona, kao i set blokova uz Ulicu Dragojla Dudića gde se, uvažavajući realnost vremena i ekonomske moći sredine, predlaže postepena rekonstrukcija stambenog tkiva u skladu sa principcima parcelacije uz mogućnost etapne realizacije.

Aleja, obalne sekvence i set blokova uz Ulicu Dragojla Dudića su, po mišljenju žirija, kvalitetni modelski elementi, koji zvređuju inkorporiranje u regulacioni plan.

Detalj jednog od crteža

Prostorna celina Novog gradskog trga, treći prostorno-ambijentalni nivo konkursne teme, je u naglašenoj težnji vođenja komunikacionih tokova, u cilju prostornog povezivanja ambijenata i mesta, izgubila na svojoj ambijentalnoj koherentnosti. Trg je, naime, prevashodno stecište i razvođe komunikacionih tokova.

Stav žirija je i da volumetrijski nejaki front tešnjarskih kuća ne može biti jedna od stranica trga, odnosno ne može držati i uobličiti prostor trga.

U pogledu pozicioniranja ključnih objekata prisutne su određene kontradikcije. Na primer, pozicija biblioteke uz park, obalu i Svečanu aleju je prihvatljiva, ali je, s obzirom na volumetrijska ograničenja, ova pozicija problematična u pogledu mogućnosti za razvijanje njene funkcije. Objekat multipleks bioskopa je takođe dobro pozicioniran, ali je volumetrijski problematičan u smislu učešća u konstituisanju očekivanog, koherentnog ambijenta trga.

Rad arhitekata Branislava Mitrovića i Nataše Đurić

Ključne ideje projekta usmerene su ka međusobnom integrisanju ambijentalno raznolikih segmenata grada i integrisanju reke u grad.

U okviru Šireg konkursnog područja, u zoni blokova na levoj obali Kolubare, projekat ne predlaže značajnije intervencije sem novih stambeno-poslovnih objekata u delu lokacije stare autobuske stanice i priobalnim delovima blokova nizvodno prema ušću Gradca u Kolubaru.

Kompozicionu strukturu Užeg konkursnog područja, koje obuhvata prostor na desnoj obali Kolubare, između Tešnjara i Ušća, konstituišu tri međusobno umrežene regulacione matrice. Matrica Tešnjara, ortogonalna matrica blokova na levoj obali Kolubare i lučno povijena linija toka reke.

Arhitekta Branislav Mitroviæ

U dinamičnoj ambijentalnoj slici novoformirane celine uočavaju se tri prostorno-ambijentalne sekvence – zone: zona stambeno-poslovnih blokova uz Kolubaru, središnja zona u vidu savremene inscenacije tešnjarske arhitektonske priče na potezu Tešnjar – Novi gradski trg – Ušće i zona stambeno-poslovnih blokova i nove lokacije pijace uz Ulicu Dragojla Dudića.

Komunikaciono-vizuelni tokovi ove tri zone vode se i usmeravaju ka reci i drugoj obali stvarajući slikoviti splet oblikovno različito interpretiranih prelaza.

Uverljive teze o integraciji delova grada na dve reke i reci kao ključnom integrativnom motivu su u projektnoj interpretaciji fizičke strukture, u određenoj meri, prenaglašene. U pojedinim segmentima došlo je i do radikalizacije teze o prevazi urbanog karaktera prostora priobalja u odnosu na danas prisutan pejsažno-parkovski milje obala javnog karaktera. Ilustracija ove ocene može se uočiti u nizu planiranih blokova u priobalnoj zoni Kolubare od kojih su neki pozicionirni u zonu današnjeg parka i u neposrednu blizinu crkve.
Uočava se, takođe, da su kvalitetna konceptualna opredeljenja na planu kompozicije celine, struktuiranja i artikulacije pojedinih ambijenata, u projektu nedovoljno razrađena.

Konkursni projekat daje poseban doprinos na težišnoj temi konkursa – zasnivanju i regulacionom uobličavanju Prostorne celine Novog gradskog trga. Pozicioniranje i ukupna morfologija trga, usmerenost njegovog prostora ka reci i markantnom volumenu objekata Doma kulture na drugoj obali, dimenzionisanje prostora trga, planirani sadržaji i regulacija objekata, preporučuju ovaj koncept kao model za inkorporiranje u Regulacioni plan.


Preporuke žirija

Na osnovu detaljnog pregleda, analize i žiriranje radova, Žiri je konstatovao da nagrađeni i otkupljeni radovi predstavljaju upotrebljivu bazu ideja i osnovu za definisanje osnovnih principa buduće regulacije predmetnog područja koji treba da budu ugrađeni i adekvatno interpretirani u planskoj dokumentaciji.

Imajući u vidu ovu konstataciju, Žiri je slobodan da raspisivaču konkursa – SO Valjevo, odnosno njegovim stručnim urbanističkim službama, kao i budućim obrađivačima planske dokumentacije sugeriše sledeće preporuke:
Osnovnu za regulaciju celine predmetnog područja u najvećoj meri treba da predstavlja rešenje nagrađeno drugom nagradom (prvi plasman).

Osnovu za regulaciju prostora novog gradskog trga mogu da predstavljaju ideje prezentovane za ovaj deo područja u radu pod šifrom «36170», nagrađenog trećom nagradom (drugi plasman).

Pojedini prostorni i ambijentalni fragmenti mogu biti oblikovani na osnovu ideja iznetih i u drugim nagrađenim i otkupljenim radovima, u skladu sa pravom raspisivača da ih koristi i njihovim konkretnim mogućnostima da se uklope u osnovni regulacioni koncept.

Matrica ulica i blokova – Preporučuje se zadržavanje postojeće mreže ulica i blokova, s tim da se blok između Ulice Jugovića, Pijačnog keja, Dragojla Dudića i samog trga, može uključiti u kompleks samog trga, bilo kao blok sa javnim sadržajima (Biblioteka i sl.) ili kao javna površina, pri čemu bi bila neophodna eksproprijacija. Preporučuje se formiranje parkovskog venca ispred Hrama, a između parkovske celine uz Kolubaru i Ulice Pijačni kej, kako je predloženo u drugonagrađenom radu.

Parcelacija – Preporučuje se zadržavanje principa postojeće parcelacije, uz mogućnost udvajanja parcela i njihove funkcionalne korekcije. Planom treba da bude definisana minimalna parcela. Korekcija parcela se preporučuje i ukoliko postoji mogućnost izgradnje blokovskih podzemnih garaža.

Namene zemljišta i objekata – U prostoru novog trga treba da dominiraju delatnosti usluga, poslovanja i kulture, kao što su biblioteka, hotel, sadržaji zabave, poslovanja itd. U ostalim blokovima preporučuje se stambeno-poslovna namena u prosečnom odnosu 50:50%. Prizemlja i prve etaže objekata mogu biti namenjeni trgovini, uslugama i poslovnju, a spratovi stanovanju. Preporučuje se zadržavanje namene „Partizana” (rekreacija i zabava), uz mogućnost da objekat postepeno promeni namenu u trgovačku ili zabavnu. Park uz Kolubaru u celini ne treba da sadrži druge sadržaje niti bilo kakvu novu izgradnju, osim pasivne rekreacije i sadržaja sugerisanih za „Partizan”. Preporučuje se izmeštanje pijace sa postojeće lokacije u kasnijim fazama realizacije i sanacija i ozelenjavanje ove lokacije u funkciji rekreacije. Prostornu celinu ušća Gradca u Kolubari treba nameniti rekreativnim aktivnostima, uz obezbeđenje i odgovarajuću zaštitu komfora funkcije novog Hrama. Preporučuje se zadržavanje vrednijih i građevinski očuvanih postojećih privrednih/ industrijskih objekata uz promenu njihove namene u trgovačke i zabavne.

Saobraćaj – Saobraćaj u načelu treba koncipirati onako kako je to sugerisano u Konkursnom programu. Okosnica tranzitnog saobraćaja treba da postane produžena Sinđelićeva ulica sa novim mostom preko Kolubare, do spajanja sa Ulicom Dragojla Dudića, odnosno putnog pravca za Užice. Pristup na trg Ulicom Vuka Karadžića će imati smanjenu frekvenciju i treba da ostane kolsko-pešački. Pijačni kej, kao i ostale prisutne ulice treba da ostanu kolsko-pešačka ulica, paralelna sa Kolubarom, drugonagrađenim radom predložena da prolazi ispred „Partizana”. Parkiranje vozila je potrebno obezbediti najmanje jedno parking mesto za svaki stan, odnosno parking mesto na svakih 100 kvm. Bruto površine poslovnog prostora za korisnike unutar konkursnog područja, kao i još izvestan broj parking mesta za korisnike sa strane, uključujući i parking mesta za autobuse u blizini novog Hrama.

Horizontalna regulacija – U pogledu horizontalne regulacije, izgradnja u blokovima treba da bude ivična.
Vertikalna regulacija – Spratnost objekata u blokovima užeg konkursnog područja (Ulice Dragojla Dudića, Jugovića, Pijačni kej, nova ulica – saobraćajnica u produžetku Sinđelićeve) treba ograničiti na Su P 3. Spratnost i visina objekata na trgu treba da budu regulisani nakon posebne programsko-prostorne i kompozicione analize. Preporučuje se ograničenje izgradnje potkrovlja i primena kosih krovova manjeg nagiba.

Regulacija novog gradskog trga – Novi gradski trg treba da se formira kao poluzatvoreni prostor orjentisan ka Kolubari, odnosno Domu kulture na naspramnoj obali. U pogledu horizontalne regulacije, preporučuje se ivična izgradnja sa ugaonim horizontalnim gabaritom duž ulica Vuka Karadžića i Dragojla Dudića, kako je predloženo u radu „36170”. Spratnost i visina objekata na trgu treba da budu regulisani nakon posebne programsko-prostorne i kompozicione analize. Preporučljivo je i raspisivanje novog, na primer pozivnog konkursa, samo za razradu prostorne celine trga, prema ovim načelnim preporukama.

Koridor reke Kolubare – Ovaj koridor u celini treba da zadrži svoju postojeću konfiguraciju, uz dozvoljeno minimalno uređenje partera (pešačke staze, stepenice, biciklističke staze), tako da se izbegne smanjenje zelenih – travnatih površina i u celini zaštiti postojeća dubinska vizura duž koridora, kao i postojeći ekološki balans i hidrološka bezbednost.